Hiện nay, trong bối cảnh toàn ngành Kiểm sát nhân dân đang triển khai thực hiện thí điểm nhiệm vụ khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ lợi ích công và lợi ích của người yếu thế theo tinh thần tại Nghị quyết số 205/2025/QH15 ngày 24/6/2025 của Quốc hội, chuyên đề “Vai trò, trách nhiệm của Chi bộ Kiểm sát hoạt động tư pháp trong thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện bảo vệ người yếu thế và lợi ích công cộng” được đưa ra thảo luận tại buổi sinh hoạt Quý IV năm 2025 không chỉ tạo ra một cái nhìn tổng quan nhất về nhiệm vụ này; mà còn quán triệt, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của mỗi đảng viên, Kiểm sát viên đối với nhiệm vụ chính trị quan trọng này.
VKSND thành phố Đà Nẵng tham dự Hội nghị (VKSND tối cao trực tuyến) về thông tin kết quả nghiên cứu, khảo sát kinh nghiệm thực tiễn khởi kiện tố tụng công ích của VKSND Trung Quốc
Cái nhìn tổng quan về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ lợi ích công và các nhóm dễ bị tổn thương theo chủ trương của Quốc hội
Đúng như tên gọi của Nghị quyết số 205, Quốc hội khóa XV giao cho VKSND nhiệm vụ khởi kiện vụ án dân sự nhằm bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện (sau đây gọi là vụ án dân sự công ích).
Về đối tượng được bảo vệ, bao gồm:
Lợi ích công gồm lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thuộc các lĩnh vực, gồm: Đầu tư công; Đất đai, tài nguyên, tài sản công khác; Môi trường, hệ sinh thái; Di sản văn hóa; An toàn thực phẩm, dược phẩm; Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Nhóm dễ bị tổn thương gồm: Trẻ em; Người cao tuổi; Người khuyết tật; Phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và người mất năng lực hành vi dân sự; Người dân tộc thiểu số (nhóm này được xác định dựa trên các tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật).
Về nguyên tắc, việc khởi kiện vụ án dân sự công ích được thực hiện dựa trên 04 nguyên tắc:
Thứ nhất, việc khởi kiện và giải quyết vụ án dân sự công ích được thực hiện theo Nghị quyết này; trường hợp Nghị quyết này không quy định thì áp dụng quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Thứ hai, Viện kiểm sát chỉ khởi kiện khi đã thông báo, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định của pháp luật nhưng không có người khởi kiện.
Thứ ba, vụ án dân sự do Viện kiểm sát khởi kiện để bảo vệ lợi ích công thì không được hòa giải và bị đơn không được đưa ra yêu cầu phản tố.
Thứ tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm phối hợp với Viện kiểm sát và Tòa án khi Viện kiểm sát, Tòa án thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Nghị quyết này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Có thể nói, việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích có ý nghĩa đặc biệt quan trọng và là đột phá về mặt khoa học pháp luật; ghi nhận một quá trình nghiên cứu “dài hơi” của VKSND tối cao từ việc đề nghị nghiên cứu, xây dựng, bảo vệ Đề án đến tham mưu ban hành Nghị quyết chính thức; đã giúp “lấp đầy khoảng trống pháp lý”, tạo điều kiện và cơ sở pháp lý để giải quyết các vụ việc khi không có cơ quan, tổ chức, cá nhân nào đứng ra khởi kiện.
Những quy định, văn bản hướng dẫn có liên quan đã ban hành và những kết quả Chi bộ đã đạt được
Ngay sau khi Nghị quyết số 205 được ban hành, Đảng ủy VKSND tối cao đã có Kế hoạch số 01-KH/BCSĐ ngày 02/7/2025 thực hiện Kết luận số 120-KL/TW ngày 22/01/2025 của Bộ Chính trị về Đề án “Nghiên cứu, hoàn thiện quy định của pháp luật về khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp là chủ thể các quyền dân sự là nhóm dễ bị tổn thương hoặc trường hợp liên quan đến lợi ích công nhưng không có người đứng ra khởi kiện”. Tại Chỉ thị số 01-CT/VKSTC ngày 10/10/2025 về công tác ngành Kiểm sát nhân dân năm 2026 cũng yêu cầu: “Toàn Ngành xác định việc bảo vệ lợi ích công là nhiệm vụ trọng tâm đột phá. Trong đó, tập trung hoàn thiện quy định, cơ chế phối hợp; lựa chọn, bố trí Kiểm sát viên có năng lực thực hiện hiệu quả Nghị quyết thí điểm”. Mới đây nhất, vào ngày 03/11/2025, VKSND tối cao phối hợp với 12 Bộ, Ngành và 07 tổ chức hội tổ chức Lễ ký kết Thông tư liên tịch hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 205.
Đối với VKSND thành phố Đà Nẵng, đơn vị đã có sự chuẩn bị từ sớm, thực hiện xuyên suốt từ trước, trong và sau khi hợp nhất; giao Phòng 9 chủ trì thực hiện nội dung này; qua đó, tổng hợp, báo cáo các nội dung liên quan cho VKSND tối cao để được chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời. Ngày 11/7/2025, VKSND thành phố đã ban hành Kế hoạch số 60/KH-VKS-P9, đề ra các nhiệm vụ cụ thể nhằm triển khai, quán triệt đồng bộ chủ trương của Quốc hội về việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích đến toàn Ngành kiểm sát thành phố; thành lập Tổ Giúp việc trực tiếp tham mưu, báo cáo việc thực hiện; tham mưu Thành ủy ban hành Nghị quyết hoặc Chỉ thị chỉ đạo; chủ trì xây dựng quy chế phối hợp. Đặc biệt, trong Kế hoạch giao cụ thể chỉ tiêu số vụ án, vụ việc cho từng đơn vị. Kết quả, tại cuộc họp Ủy ban kiểm sát ngày 04/9/2025, hai cấp Kiểm sát đã tổng hợp được 41 vụ, việc (vượt 05 vụ, việc so với chỉ tiêu được giao), trong đó, Phòng 9 tổng hợp, báo cáo 09 vụ, việc, được Ủy ban kiểm sát thông qua để báo cáo VKSND tối cao. Điểm sáng trong công tác này là VKSND các khu vực 6 và 10 đã xây dựng, ký kết Quy chế phối hợp với UBND xã, phường trong thu thập thông tin liên quan đến khởi kiện bảo vệ người yếu thế, lợi ích công. Đây là nỗ lực rất lớn của toàn ngành KSND thành phố và là dấu hiệu đáng mừng, khẳng định được vai trò, vị trí của ngành KSND nói chung trong công tác bảo vệ người yếu thế và lợi ích công cộng.
Tại Kế hoạch số 1074/KH-VKS ngày 24/10/2025 về công tác năm 2026, VKSND thành phố Đà Nẵng cũng một lần nữa xác định khởi kiện vụ án dân sự công ích là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá; đồng thời, đẩy mạnh đôn đốc, kiểm tra VKSND hai cấp trong thực hiện Nghị quyết số 07-NQ/ĐU ngày 10/7/2025 của Đảng ủy VKSND thành phố Đà Nẵng về nhiệm vụ thí điểm này.
Thực trạng và những khó khăn, thách thức
Dù đến ngày 01/01/2026, Nghị quyết 205 mới chính thức có hiệu lực thi hành, song, ngành KSND thành phố Đà Nẵng đã chủ động tiến hành nhiều công việc có tính “bản lề”, tạo cơ sở vững chắc để bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ thí điểm. Qua quá trình triển khai, đơn vị đã có những thuận lợi nhất định, tuy nhiên, vẫn không tránh khỏi những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện.
Về thuận lợi, đơn vị thường xuyên nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao lãnh đạo VKSND tối cao, của Vụ nghiệp vụ và của cấp ủy, chính quyền địa phương. Trong đó, trên cơ sở đề xuất của đơn vị, Đảng bộ các cơ quan Đảng thành phố đã đồng ý, đề nghị Thành ủy ban hành Chỉ thị về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện bảo vệ người yếu thế và lợi ích công cộng; việc VKSND các khu vực 6 và 10 đã xây dựng, ký kết Quy chế phối hợp với UBND xã, phường trong thu thập thông tin liên quan đến khởi kiện bảo vệ người yếu thế, lợi ích công, chính là minh chứng cụ thể.
Nhận định việc khởi kiện các vụ án dân sự công ích không chỉ bảo vệ được lợi ích chính đáng của nhóm yếu thế trong xã hội, bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước; mà còn là cơ hội để các thiếu sót về áp dụng pháp luật được khắc phục, sửa chữa kịp thời, nên đơn vị cũng thường xuyên nhận được sự đồng tình, ủng hộ của các cơ quan tư pháp và nhân dân.
Về khó khăn, thách thức,
Xác định đây là nhiệm vụ mới, chưa có tiền lệ, kết hợp giữa nghiệp vụ dân sự và nghiệp vụ thu thập tài liệu, chứng cứ nên đòi hỏi đội ngũ Kiểm sát viên phải thật sự chủ động, sáng tạo, tập trung nghiên cứu sâu, có bản lĩnh chính trị vững vàng, mạnh dạn đề xuất, thu thập chứng cứ, đấu tranh với các hành vi vi phạm.
Văn bản hướng dẫn điều chỉnh nội dung này chưa đầy đủ, cần được bổ sung, hoàn thiện. Mới đây, tại Hội nghị của VKSND tối cao ngày 16/10/2025, đồng chí Nguyễn Đức Thái - Phó Viện trưởng VSKND tối cao, kết luận, giao Vụ 9 VKSND tối cao hoàn thiện việc xây dựng Thông tư hướng dẫn; xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn vụ án, vụ việc để áp dụng đồng bộ trong toàn Ngành; giao Vụ 13 dịch thuật tài liệu liên quan để tạo kho dữ liệu phong phú, có giá trị tham khảo cao.
Do có những vụ việc phát sinh từ chính vi phạm liên quan đến quyết định, hành vi của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nên chắc chắc sự phối hợp giữa VKSND và các cơ quan, tổ chức có liên quan sẽ gặp nhiều khó khăn.
Sinh hoạt chuyên đề “Vai trò, trách nhiệm của Chi bộ Kiểm sát hoạt động tư pháp trong thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện bảo vệ người yếu thế và lợi ích công cộng”
Vai trò của Chi bộ; của đảng viên, Kiểm sát viên
Để công tác này thật sự là nhiệm vụ đột phá, thật sự bảo vệ được đối tượng là người yếu thế trong xã hội, lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thì tập thể Chi bộ và mỗi đảng viên, Kiểm sát viên trong Chi bộ cần phát huy tốt vai trò của mình:
Đối với Chi bộ, tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm Nghị quyết số 07-NQ/ĐU ngày 10/7/2025 của Đảng ủy VKSND thành phố Đà Nẵng về thực hiện nhiệm vụ khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp liên quan đến lợi ích công hoặc nhóm dễ bị tổn thương. Thường xuyên quán triệt các văn bản mới liên quan đến nội dung này, giúp tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho đảng viên, Kiểm sát viên. Tham mưu Đảng ủy, lãnh đạo Viện phối hợp Ban Nội chính Thành ủy tham mưu Ban Thường vụ Thành ủy ban hành Chỉ thị tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác này; tổ chức Hội nghị quán triệt Nghị quyết số 205 và các văn bản liên quan đến các Bí thư xã, phường tạo sự nhất quán trong lãnh đạo, chỉ đạo và tạo thuận lợi trong xây dựng, ký kết Quy chế thực hiện; đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức đa dạng, giúp người dân dễ tiếp cận. Xác định công tác phối hợp không chỉ là phối hợp với cơ quan, tổ chức liên quan mà phối hợp ngay chính trong nội bộ cơ quan, phối hợp chặt chẽ giữa các Phòng nghiệp vụ, thông qua công tác kiểm sát hoạt động tư pháp; chủ động phát hiện các vi phạm, nhận diện có hay không việc xâm phạm quyền và lợi ích của các đối tượng cần được bảo vệ để cùng xây dựng phương án xử lý, báo cáo lãnh đạo Viện.
Đối với Đảng viên, Kiểm sát viên,
Phải là hạt nhân tiên phong, gương mẫu, nắm vững chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nhất là luật tố tụng cũng như các luật nội dung để tự hình thành “kho kiến thức của cá nhân”, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ. Chủ động tìm hiểu, nghiên cứu các quy định, văn bản mới về nhiệm vụ thí điểm để nâng cao trình độ chuyên môn, nhạy bén trong phát hiện các vụ việc có dấu hiệu xâm hại lợi ích công, lợi ích người yếu thế; qua đó, tham mưu, đề xuất lãnh đạo xem xét, quyết định khởi kiện.
Không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp, luôn giữ vững phẩm chất đạo đức nói chung và phẩm chất đạo đức của người Kiểm sát viên nói riêng; giữ vững lối sống trung thực, công tâm, khách quan khi thực hiện nhiệm vụ liên quan, nhằm bảo vệ được lợi ích công cộng, bảo vệ được nhóm người yếu thế trong xã hội bằng “công cụ” pháp luật. Xây dựng tinh thần và hành động mạnh mẽ nhằm kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, lợi ích nhóm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Phát huy tính sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ, nghiêm túc trong nghiên cứu nhằm tìm tòi, đưa ra các giải pháp, cách làm hiệu quả để rút kinh nghiệm cho quá trình thí điểm. Tăng cường phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan để thu thập thông tin, chứng cứ, giải quyết vụ việc nhanh chóng, đúng pháp luật; học hỏi trong chính nội bộ Phòng, nội bộ cơ quan để “bóc tách” vấn đề, cùng nhau tiến bộ. Tham gia các buổi sinh hoạt chuyên đề, các Hội nghị chuyên đề trong các lĩnh vực liên quan nhằm học hỏi, đồng thời, mạnh dạn đóng góp ý kiến xây dựng để nâng cao hiệu quả công tác.
Từ những nội dung của chuyên đề, có thể thấy, để thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện các vụ án dân sự công ích, ngoài việc phải nghiêm túc nghiên cứu, áp dụng chính xác các chủ trương của Đảng, Nhà nước, các quy định của pháp luật thì vai trò, trách nhiệm của mỗi đảng viên, Kiểm sát viên là yêu cầu thường xuyên và cực kỳ quan trọng. Do vậy, không chỉ mỗi cá nhân đảng viên, Kiểm sát viên phải không ngừng nghiên cứu các quy định của pháp luật, sáng tạo trong quá trình thực hiện nhiệm vụ mà Đảng ủy cơ quan, tập thể Chi bộ và mỗi đơn vị cấp Phòng, mỗi VKSND khu vực phải phát huy tốt tinh thần tập thể, cùng nhau nghiên cứu, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện; đồng thời, lãnh đạo Viện, lãnh đạo đơn vị cần quan tâm, động viên, khích lệ tinh thần làm việc, cống hiến của đảng viên, Kiểm sát viên trong chi bộ nhằm tạo được những kết quả tốt nhất trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thí điểm quan trọng này./.
Đúng như tên gọi của Nghị quyết số 205, Quốc hội khóa XV giao cho VKSND nhiệm vụ khởi kiện vụ án dân sự nhằm bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện (sau đây gọi là vụ án dân sự công ích).
Về đối tượng được bảo vệ, bao gồm:
Lợi ích công gồm lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thuộc các lĩnh vực, gồm: Đầu tư công; Đất đai, tài nguyên, tài sản công khác; Môi trường, hệ sinh thái; Di sản văn hóa; An toàn thực phẩm, dược phẩm; Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Nhóm dễ bị tổn thương gồm: Trẻ em; Người cao tuổi; Người khuyết tật; Phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và người mất năng lực hành vi dân sự; Người dân tộc thiểu số (nhóm này được xác định dựa trên các tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật).
Về nguyên tắc, việc khởi kiện vụ án dân sự công ích được thực hiện dựa trên 04 nguyên tắc:
Thứ nhất, việc khởi kiện và giải quyết vụ án dân sự công ích được thực hiện theo Nghị quyết này; trường hợp Nghị quyết này không quy định thì áp dụng quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Thứ hai, Viện kiểm sát chỉ khởi kiện khi đã thông báo, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định của pháp luật nhưng không có người khởi kiện.
Thứ ba, vụ án dân sự do Viện kiểm sát khởi kiện để bảo vệ lợi ích công thì không được hòa giải và bị đơn không được đưa ra yêu cầu phản tố.
Thứ tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm phối hợp với Viện kiểm sát và Tòa án khi Viện kiểm sát, Tòa án thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Nghị quyết này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Có thể nói, việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích có ý nghĩa đặc biệt quan trọng và là đột phá về mặt khoa học pháp luật; ghi nhận một quá trình nghiên cứu “dài hơi” của VKSND tối cao từ việc đề nghị nghiên cứu, xây dựng, bảo vệ Đề án đến tham mưu ban hành Nghị quyết chính thức; đã giúp “lấp đầy khoảng trống pháp lý”, tạo điều kiện và cơ sở pháp lý để giải quyết các vụ việc khi không có cơ quan, tổ chức, cá nhân nào đứng ra khởi kiện.
Những quy định, văn bản hướng dẫn có liên quan đã ban hành và những kết quả Chi bộ đã đạt được
Ngay sau khi Nghị quyết số 205 được ban hành, Đảng ủy VKSND tối cao đã có Kế hoạch số 01-KH/BCSĐ ngày 02/7/2025 thực hiện Kết luận số 120-KL/TW ngày 22/01/2025 của Bộ Chính trị về Đề án “Nghiên cứu, hoàn thiện quy định của pháp luật về khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp là chủ thể các quyền dân sự là nhóm dễ bị tổn thương hoặc trường hợp liên quan đến lợi ích công nhưng không có người đứng ra khởi kiện”. Tại Chỉ thị số 01-CT/VKSTC ngày 10/10/2025 về công tác ngành Kiểm sát nhân dân năm 2026 cũng yêu cầu: “Toàn Ngành xác định việc bảo vệ lợi ích công là nhiệm vụ trọng tâm đột phá. Trong đó, tập trung hoàn thiện quy định, cơ chế phối hợp; lựa chọn, bố trí Kiểm sát viên có năng lực thực hiện hiệu quả Nghị quyết thí điểm”. Mới đây nhất, vào ngày 03/11/2025, VKSND tối cao phối hợp với 12 Bộ, Ngành và 07 tổ chức hội tổ chức Lễ ký kết Thông tư liên tịch hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 205.
Đối với VKSND thành phố Đà Nẵng, đơn vị đã có sự chuẩn bị từ sớm, thực hiện xuyên suốt từ trước, trong và sau khi hợp nhất; giao Phòng 9 chủ trì thực hiện nội dung này; qua đó, tổng hợp, báo cáo các nội dung liên quan cho VKSND tối cao để được chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời. Ngày 11/7/2025, VKSND thành phố đã ban hành Kế hoạch số 60/KH-VKS-P9, đề ra các nhiệm vụ cụ thể nhằm triển khai, quán triệt đồng bộ chủ trương của Quốc hội về việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích đến toàn Ngành kiểm sát thành phố; thành lập Tổ Giúp việc trực tiếp tham mưu, báo cáo việc thực hiện; tham mưu Thành ủy ban hành Nghị quyết hoặc Chỉ thị chỉ đạo; chủ trì xây dựng quy chế phối hợp. Đặc biệt, trong Kế hoạch giao cụ thể chỉ tiêu số vụ án, vụ việc cho từng đơn vị. Kết quả, tại cuộc họp Ủy ban kiểm sát ngày 04/9/2025, hai cấp Kiểm sát đã tổng hợp được 41 vụ, việc (vượt 05 vụ, việc so với chỉ tiêu được giao), trong đó, Phòng 9 tổng hợp, báo cáo 09 vụ, việc, được Ủy ban kiểm sát thông qua để báo cáo VKSND tối cao. Điểm sáng trong công tác này là VKSND các khu vực 6 và 10 đã xây dựng, ký kết Quy chế phối hợp với UBND xã, phường trong thu thập thông tin liên quan đến khởi kiện bảo vệ người yếu thế, lợi ích công. Đây là nỗ lực rất lớn của toàn ngành KSND thành phố và là dấu hiệu đáng mừng, khẳng định được vai trò, vị trí của ngành KSND nói chung trong công tác bảo vệ người yếu thế và lợi ích công cộng.
Tại Kế hoạch số 1074/KH-VKS ngày 24/10/2025 về công tác năm 2026, VKSND thành phố Đà Nẵng cũng một lần nữa xác định khởi kiện vụ án dân sự công ích là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá; đồng thời, đẩy mạnh đôn đốc, kiểm tra VKSND hai cấp trong thực hiện Nghị quyết số 07-NQ/ĐU ngày 10/7/2025 của Đảng ủy VKSND thành phố Đà Nẵng về nhiệm vụ thí điểm này.
Thực trạng và những khó khăn, thách thức
Dù đến ngày 01/01/2026, Nghị quyết 205 mới chính thức có hiệu lực thi hành, song, ngành KSND thành phố Đà Nẵng đã chủ động tiến hành nhiều công việc có tính “bản lề”, tạo cơ sở vững chắc để bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ thí điểm. Qua quá trình triển khai, đơn vị đã có những thuận lợi nhất định, tuy nhiên, vẫn không tránh khỏi những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện.
Về thuận lợi, đơn vị thường xuyên nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao lãnh đạo VKSND tối cao, của Vụ nghiệp vụ và của cấp ủy, chính quyền địa phương. Trong đó, trên cơ sở đề xuất của đơn vị, Đảng bộ các cơ quan Đảng thành phố đã đồng ý, đề nghị Thành ủy ban hành Chỉ thị về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện bảo vệ người yếu thế và lợi ích công cộng; việc VKSND các khu vực 6 và 10 đã xây dựng, ký kết Quy chế phối hợp với UBND xã, phường trong thu thập thông tin liên quan đến khởi kiện bảo vệ người yếu thế, lợi ích công, chính là minh chứng cụ thể.
Nhận định việc khởi kiện các vụ án dân sự công ích không chỉ bảo vệ được lợi ích chính đáng của nhóm yếu thế trong xã hội, bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước; mà còn là cơ hội để các thiếu sót về áp dụng pháp luật được khắc phục, sửa chữa kịp thời, nên đơn vị cũng thường xuyên nhận được sự đồng tình, ủng hộ của các cơ quan tư pháp và nhân dân.
Về khó khăn, thách thức,
Xác định đây là nhiệm vụ mới, chưa có tiền lệ, kết hợp giữa nghiệp vụ dân sự và nghiệp vụ thu thập tài liệu, chứng cứ nên đòi hỏi đội ngũ Kiểm sát viên phải thật sự chủ động, sáng tạo, tập trung nghiên cứu sâu, có bản lĩnh chính trị vững vàng, mạnh dạn đề xuất, thu thập chứng cứ, đấu tranh với các hành vi vi phạm.
Văn bản hướng dẫn điều chỉnh nội dung này chưa đầy đủ, cần được bổ sung, hoàn thiện. Mới đây, tại Hội nghị của VKSND tối cao ngày 16/10/2025, đồng chí Nguyễn Đức Thái - Phó Viện trưởng VSKND tối cao, kết luận, giao Vụ 9 VKSND tối cao hoàn thiện việc xây dựng Thông tư hướng dẫn; xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn vụ án, vụ việc để áp dụng đồng bộ trong toàn Ngành; giao Vụ 13 dịch thuật tài liệu liên quan để tạo kho dữ liệu phong phú, có giá trị tham khảo cao.
Do có những vụ việc phát sinh từ chính vi phạm liên quan đến quyết định, hành vi của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nên chắc chắc sự phối hợp giữa VKSND và các cơ quan, tổ chức có liên quan sẽ gặp nhiều khó khăn.
Sinh hoạt chuyên đề “Vai trò, trách nhiệm của Chi bộ Kiểm sát hoạt động tư pháp trong thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện bảo vệ người yếu thế và lợi ích công cộng”
Vai trò của Chi bộ; của đảng viên, Kiểm sát viên
Để công tác này thật sự là nhiệm vụ đột phá, thật sự bảo vệ được đối tượng là người yếu thế trong xã hội, lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thì tập thể Chi bộ và mỗi đảng viên, Kiểm sát viên trong Chi bộ cần phát huy tốt vai trò của mình:
Đối với Chi bộ, tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm Nghị quyết số 07-NQ/ĐU ngày 10/7/2025 của Đảng ủy VKSND thành phố Đà Nẵng về thực hiện nhiệm vụ khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp liên quan đến lợi ích công hoặc nhóm dễ bị tổn thương. Thường xuyên quán triệt các văn bản mới liên quan đến nội dung này, giúp tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho đảng viên, Kiểm sát viên. Tham mưu Đảng ủy, lãnh đạo Viện phối hợp Ban Nội chính Thành ủy tham mưu Ban Thường vụ Thành ủy ban hành Chỉ thị tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác này; tổ chức Hội nghị quán triệt Nghị quyết số 205 và các văn bản liên quan đến các Bí thư xã, phường tạo sự nhất quán trong lãnh đạo, chỉ đạo và tạo thuận lợi trong xây dựng, ký kết Quy chế thực hiện; đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức đa dạng, giúp người dân dễ tiếp cận. Xác định công tác phối hợp không chỉ là phối hợp với cơ quan, tổ chức liên quan mà phối hợp ngay chính trong nội bộ cơ quan, phối hợp chặt chẽ giữa các Phòng nghiệp vụ, thông qua công tác kiểm sát hoạt động tư pháp; chủ động phát hiện các vi phạm, nhận diện có hay không việc xâm phạm quyền và lợi ích của các đối tượng cần được bảo vệ để cùng xây dựng phương án xử lý, báo cáo lãnh đạo Viện.
Đối với Đảng viên, Kiểm sát viên,
Phải là hạt nhân tiên phong, gương mẫu, nắm vững chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nhất là luật tố tụng cũng như các luật nội dung để tự hình thành “kho kiến thức của cá nhân”, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ. Chủ động tìm hiểu, nghiên cứu các quy định, văn bản mới về nhiệm vụ thí điểm để nâng cao trình độ chuyên môn, nhạy bén trong phát hiện các vụ việc có dấu hiệu xâm hại lợi ích công, lợi ích người yếu thế; qua đó, tham mưu, đề xuất lãnh đạo xem xét, quyết định khởi kiện.
Không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp, luôn giữ vững phẩm chất đạo đức nói chung và phẩm chất đạo đức của người Kiểm sát viên nói riêng; giữ vững lối sống trung thực, công tâm, khách quan khi thực hiện nhiệm vụ liên quan, nhằm bảo vệ được lợi ích công cộng, bảo vệ được nhóm người yếu thế trong xã hội bằng “công cụ” pháp luật. Xây dựng tinh thần và hành động mạnh mẽ nhằm kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, lợi ích nhóm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Phát huy tính sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ, nghiêm túc trong nghiên cứu nhằm tìm tòi, đưa ra các giải pháp, cách làm hiệu quả để rút kinh nghiệm cho quá trình thí điểm. Tăng cường phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan để thu thập thông tin, chứng cứ, giải quyết vụ việc nhanh chóng, đúng pháp luật; học hỏi trong chính nội bộ Phòng, nội bộ cơ quan để “bóc tách” vấn đề, cùng nhau tiến bộ. Tham gia các buổi sinh hoạt chuyên đề, các Hội nghị chuyên đề trong các lĩnh vực liên quan nhằm học hỏi, đồng thời, mạnh dạn đóng góp ý kiến xây dựng để nâng cao hiệu quả công tác.
Từ những nội dung của chuyên đề, có thể thấy, để thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện các vụ án dân sự công ích, ngoài việc phải nghiêm túc nghiên cứu, áp dụng chính xác các chủ trương của Đảng, Nhà nước, các quy định của pháp luật thì vai trò, trách nhiệm của mỗi đảng viên, Kiểm sát viên là yêu cầu thường xuyên và cực kỳ quan trọng. Do vậy, không chỉ mỗi cá nhân đảng viên, Kiểm sát viên phải không ngừng nghiên cứu các quy định của pháp luật, sáng tạo trong quá trình thực hiện nhiệm vụ mà Đảng ủy cơ quan, tập thể Chi bộ và mỗi đơn vị cấp Phòng, mỗi VKSND khu vực phải phát huy tốt tinh thần tập thể, cùng nhau nghiên cứu, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện; đồng thời, lãnh đạo Viện, lãnh đạo đơn vị cần quan tâm, động viên, khích lệ tinh thần làm việc, cống hiến của đảng viên, Kiểm sát viên trong chi bộ nhằm tạo được những kết quả tốt nhất trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thí điểm quan trọng này./.
Thanh Thủy - Phòng 9
