- Việc xây dựng bài phát biểu của Kiểm sát viên là sự kết tinh của việc nghiên cứu hồ sơ vụ án. Do đó khi tham gia kiểm sát việc giải quyết các vụ án phải công tâm, khách quan, thận trọng trong nghiên cứu, đánh giá các tài liệu, chứng cứ và việc áp dụng pháp luật của Toà án; kiểm sát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định về trình tự, thủ tục và thời hạn tố tụng, khắc phục triệt để vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng do lỗi chủ quan của Kiểm sát viên; thực hiện tốt trách nhiệm tham gia phiên toà theo luật định để từ đó xây dựng nội dung bài phát biểu một cách đầy đủ, toàn diện và có chất lượng.
- Khi xây dựng bài phát biểu, Kiểm sát viên phải nắm chắc các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự đã được hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 02/2016/TTLT-VKSNDTC-TANDTC ngày 31/8/2016 của Viện kiểm sát nhân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao quy định việc phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân tối cao và Tòa án nhân dân trong việc thi hành một số quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự. Đồng thời, Kiểm sát viên phải xây dựng dự thảo bài phát biểu theo đúng biểu mẫu do Viện kiểm sát tối cao ban hành. Cụ thể là biểu mẫu số 36/DS (ban hành kèm theo Quyết định 410/QĐ-VKSTC ngày 25/11/2021 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao).
- Khi được phân công vụ án để tham gia phiên tòa, Kiểm sát viên phải thực hiện đúng quy chế, quy trình về kiểm sát giải quyết các vụ án dân sự. Thực hiện việc báo cáo đề xuất giải quyết vụ án đầy đủ, trước khi báo cáo án Kiểm sát viên phải nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, nắm chắc những vấn đề về tố tụng như: Thời hiệu khởi kiện, thẩm quyền giải quyết, xác định quan hệ tranh chấp, tư cách tham gia tố tụng của đương sự, việc thu thập chứng cứ của Tòa án và nội dung vụ án, các yêu cầu cụ thể của đương sự, lập hồ sơ kiểm sát và trích cứu đầy đủ, trung thực lời khai của đương sự và các tài liệu khác.
-Trong báo cáo đề xuất giải quyết vụ án phải phân tích, tổng hợp chứng cứ, trích dẫn cụ thể điều luật cần áp dụng và các văn bản pháp luật có liên quan khác để đề xuất đường lối xử lý vụ án với Lãnh đạo Viện; chuẩn bị dự thảo bài phát biểu đã được Lãnh đạo duyệt và nội dung hỏi của Kiểm sát viên tại phiên tòa. Thực hiện quyền yêu cầu Toà án thu thập, xác minh tài liệu chứng cứ trước khi mở phiên toà. Nếu phát hiện có vi phạm về thủ tục tố tụng hoặc nội dung thì phải chỉ ra được vi phạm về vấn đề gì, vi phạm vào điều khoản nào, Luật nào điều chỉnh, mức độ vi phạm, chủ thể vi phạm và tùy theo mức độ vi phạm để đề xuất hướng xử lý bằng các hình thức yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị trong từng giai đoạn cho phù hợp.
- Trước khi tham gia phiên tòa, Kiểm sát viên cần đánh giá tính chất của vụ án để dự kiến trước các tình huống có thể phát sinh tại phiên tòa và đường lối xử lý; chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, tài liệu cần thiết để sử dụng trong quá trình kiểm sát xét xử tại phiên tòa, nhất là Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật dân sự và các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm bảo đảm luôn giữ được sự chủ động trong xử lý các tình huống phát sinh tại phiên tòa để bổ sung vào bài phát biểu được đầy đủ, chính xác.
- Tại phiên tòa, Kiểm sát viên cần kiểm sát chặt chẽ phần thủ tục tố tụng để kịp thời yêu cầu Hội đồng xét xử khắc phục nếu có thiếu sót, vi phạm nhằm đảo bảo đúng trình tự thủ tục phiên tòa sơ thẩm. Kiểm sát viên phải tập trung lắng nghe toàn bộ nội dung hỏi và trả lời, diễn biến của phiên tòa để ghi chép đầy đủ vào bút ký phiên tòa; đối chiếu so sánh giữa những tài liệu, chứng cứ đã có trong hồ sơ và thực tế diễn biến tại phiên tòa để đánh giá chứng cứ mới phát sinh (nếu có) có thay đổi nội dung vụ án hay không.
- Chủ động xét hỏi, xử lý những tình huống mới phát sinh, để đưa ra quan điểm cho phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án và quy định của pháp luật. Bổ sung những tình huống phát sinh tại phiên tòa vào trong dự thảo bài phát biểu, bảo đảm bài phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên tòa có sự đánh giá toàn bộ chứng cứ phát sinh tại phiên toà cũng như phục vụ cho việc xem xét yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị sau phiên tòa. Đảm bảo sau phiên toà, hoàn chỉnh bài phát biểu theo đúng mẫu quy định của Ngành và có nội dung vụ án đúng với diễn biến của phiên toà.
- Kiểm sát viên phải thường xuyên rèn luyện các kỹ năng viết bài phát biểu của bản thân. Các Kiểm sát viên trong bộ phận có thể trao đổi chéo về bài phát biểu của nhau để học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm và kịp thời phát hiện những thiếu sót, hạn chế nhằm hoàn thiện hơn về kỹ năng xây dựng bài phát biểu của mình đối với những vụ án phức tạp.
- Đối với những vụ án mà Kiểm sát viên phát biểu đề nghị Hội đồng xét xử tạm ngừng phiên tòa để thu thập, bổ sung thêm tài liệu, chứng cứ, bổ sung người tham gia tố tụng hoặc để khắc phục những vi phạm về tố tụng khác; những vụ án do thiếu những tài liệu, chứng cứ nên Kiểm sát viên không phát biểu quan điểm về giải quyết vụ án thì Kiểm sát viên phải đánh giá được tính cần thiết của những chứng cứ, vấn đề cần xác minh trong vụ án mà Toà án không hoặc chưa thực hiện thì sẽ ảnh hưởng như thế nào đến việc đánh giá toàn diện chứng cứ, từ đó chưa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự trong vụ án dẫn đến việc phải tạm ngừng phiên toà. Trên cơ sở đó nếu việc đề nghị tạm ngừng phiên toà của Kiểm sát viên không được Hội đồng xét xử chấp nhận mà vẫn tiến hành xét xử thì sau khi kết thúc phiên tòa, Kiểm sát viên phải báo cáo ngay cho Lãnh đạo Viện để tham mưu việc quyết định kháng nghị hoặc báo cáo Viện kiểm sát cấp trên kháng nghị theo căn cứ đã lập luận.
Tác giả: Quỳnh Trang – VKSND Khu vực 2
