Qua công tác Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự, thấy rằng, trong những năm gần đây, trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đã phát sinh tệ nạn các thiếu niên ở độ tuổi chưa thành niên tụ tập, thành lập các băng nhóm ở các độ tuổi khác nhau thực hiện các hành vi như: Trộm cắp tài sản, Cướp giật tài sản, Cố ý gây thương tích (khoản 6 Điều 134 Bộ luật Hình sự)… Tuy nhiên, phát sinh nhiều nhất là hành vi Gây rối trật tự công cộng. Các đối tượng thông qua mạng xã hội như messenger, zalo, thành lập đặt tên các hội, nhóm như: Cái bang, Xóm chùa, Ngũ bang….để tụ tập, kêu gọi, liên lạc với nhau tham gia đuổi đánh nhau trên đường phố giữa các nhóm với nhau. Các đối tượng thường tụ tập khoảng từ 20h tối đến 03h sáng ngày hôm sau, sử dụng hung khí như dao quắm, kiếm, đao tự tạo, mã tấu dài từ 1m đến 1,5m; vỏ chai bia; có vụ các đối tượng tụ tập từ 40 đến 50 người đi trên 15 đến 20 xe máy thay đổi kết cấu ống xả, pít tông tạo ra những âm thanh lớn khi di chuyển trên các tuyến đường trung tâm, đông người qua lại như Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Tất Thành, Như Nguyệt, Điện Biên Phủ, Ngô Quyền… thuộc địa bàn các quận Hải Châu, Thanh Khê, Sơn Trà, Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng. Khi di chuyển các đối tượng la hét, lạng lách, đánh võng, vượt đèn đỏ, giơ cao hung khí để thị uy, đuổi đánh, chém nhau để giải quyết mâu thuẫn, thậm chí đánh chém cả những người đi đường không liên quan gây mất trật tự, làm tắc nghẽn giao thông, gây tâm lý hoang mang, lo sợ cho người đi đường và những người dân quanh khu vực; thậm chí có hành vi chống lại người thi hành công vụ như Cảnh sát giao thông.
Theo thống kê, trong năm 2025, riêng cấp phúc thẩm tại thành phố Đà Nẵng (cũ – xét kháng cáo đối với những bản án sơ thẩm của các khu vực 1, 2, 3, 4) đã thụ lý, xét xử 64 vụ/ 144 bị cáo chưa thành niên phạm tội; trong đó có 31 vụ/ 92 bị cáo phạm tội Gây rối trật tự công cộng (chiếm 48,4%) với mức hình phạt từ cho hưởng án treo cho đến tù giam. Có những bị cáo mặc dù chưa đủ 18 tuổi nhưng đã có từ 02 đến 03 bản án về tội Gây rối trật tự công cộng trên các địa bàn; chưa kể hàng chục đối tượng có tuổi đời dưới 16 tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi gây rối trật tự công cộng.
Hình ảnh phiên tòa xét xử các bị cáo chưa thành niên phạm tội
Tình hình phát sinh tội phạm chưa thành niên phạm tội Gây rối trật tự công cộng diễn ra như trên, có các nguyên nhân chính sau: Đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì các đối tượng thích thể hiện bản thân, muốn khẳng định cái “tôi”, nhưng thiếu kinh nghiệm sống, khả năng kiểm soát hành vi kém; nhận thức pháp luật hạn chế, thiếu kỹ năng ứng xử xã hội, dễ bị bạn bè lôi kéo, rủ rê; gia đình thiếu sự quan tâm, quản lý, giáo dục; cha mẹ ly hôn, mâu thuẫn hoặc do mải mê làm ăn, thiếu quan tâm, giáo dục; bạo lực gia đình; sống cùng ông bà không có người theo dõi, chỉ bảo thường xuyên; bỏ học, thường xuyên trốn học; đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực của internet, mạng xã hội, các trò chơi bạo lực.
Xuất phát từ những nguyên nhân nêu trên, để hạn chế tình trạng thanh thiếu niên phạm tội Gây rối trật tự công cộng trong thời gian tới, cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:
- Gia đình cần nâng cao trách nhiệm trong quản lý, giáo dục con cái; tạo môi trường tình cảm, quan tâm, chia sẻ. Hướng dẫn con trẻ sử dụng internet, mạng xã hội an toàn, lành mạnh.
- Các trường cần đẩy mạnh giáo dục pháp luật, kỹ năng sống, kỹ năng phòng tránh tệ nạn xã hội. Xây dựng môi trường học đường thân thiện, không bạo lực; phối hợp chặt chẽ với gia đình, chính quyền địa phương.
- Các địa phương cần tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, sinh hoạt cộng đồng, tạo sân chơi lành mạnh cho thanh thiếu niên. Tăng cường vai trò của Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, các tổ chức xã hội trong việc quản lý, giáo dục, giúp đỡ thanh thiếu niên. Kiểm soát, hạn chế các sản phẩm văn hóa độc hại; đấu tranh với tội phạm lợi dụng, lôi kéo trẻ em.
- Các cơ quan, ban ngành liên quan cần tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật tại các trường học, địa phương; trong đó vai trò tuyên truyền thông qua các phiên tòa giả định của các cơ quan tiến hành tố tụng tại địa phương là hết sức quan trọng./.
Bùi Thị Hiền – Phòng 7
